داروهای ضد انعقاد

انعقاد یکی از مکانیسم‌های طبیعی برای محافظت بدن در آسیب‌های بافتی و مویرگی است. در مرحله اول این این مکانیسم لخته‌ای ناپایدار از پلاکت‌ها برای جلوگیری از خونریزی ایجاد می‌شود و در مرحله دوم آبشاری از واکنش‌ها فاکتورهای انعقادی را فعال و لخته خونی (thrombi) پایدار برای ترمیم آسیب تشکیل می‌دهند.

اگر بخشی از این لخته جدا شده و وارد جریان خون شود، با مسدود کردن رگ‌ها احتمال فیبروز یا نکروز بافت و سکته قلبی یا مغزی را افزایش می‌دهد. داروهای ضدانعقادی ترکیباتی هستند که فعال شدن پلاکت، فعال شدن فاکتورهای انعقادی و تشکیل لخته‌های پلاکتی یا خونی را مهار می‌کنند. داروهای ترومپولایزیز دسته دیگری از داروها هستند که با تجزیه لخته خونی تشکیل شده از حرکت آن در جریان خون جلوگیری می‌کنند. کومارین‌ها، اینداندیون‌ها، هپارین‌، مهارکننده فاکتور Xa و مهارکننده‌های ترومبین، داروهایی هستند که انعقاد خون را مهار می‌کنند.

• کومارین‌ها: کورامین‌ها ترکیبات آروماتیکی هستند که به روش خوراکی تجویز می‌شوند و با مهار سنتز ویتامین K، از سنتز فاکتورهای انعقادی وابسته به این ویتامین (فاکتورهای II، VII، IX و X) در کبد جلوگیری می‌کنند. وارفارین (Warfarin) در این گروه قرار دارد.
• اینداندیون‌ها: اندادیون‌ها ترکیباتی با ساختار و مکانیسم عمل مشابه کومارین‌ها هستند که از روش خوراکی تجویز می‌شوند. فنین‌دیون (Phenindione) در این گروه قرار دارد.
• هپارین: هپارین گلیکوزآمینوگلایکان طبیعی و داروی ضدانعقادی است که به روش تزریقی (وریدی و زیرجلدی) و بیشتر برای بیماران بستری در بیمارستان تجویز می‌شود. این ترکیب با فعال کردن آنتی‌ترومبین III (مهارکننده ترومبین و فاکتور Xa) از انعقاد خون جلوگیری می‌کند. این دارو به شکل ترکیبات با وزن مولکولی زیاد و کم (ان‌اوکساپارین، دالتپارین و تینزاپارین) تهیه می‌شود.
• مهارکننده فاکتور Xa: این ترکیبات فاکتور Xa را به شکل اختصاصی و برگشت‌پذیر مهار می‌کنند. ریواروکسابان و ادوکسابان در این گروه قرار دارند. این ترکیبات جایگزین خوبی برای وارفاین در بیمارن تحت درمان با چند دارو است و برای درمان ترومبوز وریدی، پیشگیری از سکته و آمبولی از راه خوراکی تجویز می‌شود.
• مهارکننده‌های ترومبین: این ترکیبات با اتصال به جایگاه فعال یا آلوستریک آنزیم ترومبین (فاکتور IIa) آزاد یا متصل به فیبرین واکنش‌های انعقادی را مهار می‌کنند. هیرودین، بی‌والیرودین، آرگاتروبان و اینوگتران در این گروه قرار دراند.

داروهای آریتمی

جریان الکتریکی قلب در گره سینوسی-دهلیزی شروع می‌شود. این جریان به‌وسیله رشته‌های بینابینی به گره دهلیزی-بطنی و از این گره به دیواره بطن‌ها منتقل می‌شود. نتیجه این انتقال جریان الکتریکی انقباض قلب با نظم مشخصی در دقیقه (بین ۶۰ تا ۱۰۰ انقباض در دقیقه) است. عواملی که در محل شروع جریان الکتریکی، انتقال این جریان بین بخش‌ها یا تعداد انقباض‌ها در دقیقه تغییر ایجاد کنند منجر به ایجاد بیماری آریتمی قلب در فرد می‌شوند.

ضربان قلب تندتر، آهسته‌تر یا بی‌نظم علامت اصلی این بیماری است. مهارکننده‌های کانال ولتاژی سدیم، مهارکننده‌های سیستم سمپاتیک قلب، ترکیبات افزایش‌دهنده زمان هایپرپلاریزاسیون و مهارکننده‌های کانال کلسیمی داروهایی هستند که برای درمان آریتمی تجویز می شوند. بر این اساس داروهای آریتمی قلب را به چهار گروه اصلی تقسیم می‌کنند.

• داروهای آریتمی کلاس ۱: این ترکیبات با مهار کانال‌های سدیمی زمان پتانسیل عمل و جریان یون سدیم در سلول‌ها را تغییر می‌دهند. داروهای گروه A (کوئینیدین و دیزوپیرامید) این کلاس زمان پتانسیل عمل را افزایش می‌دهند و با سرعت متوسطی از کانال‌ها جدا می‌شوند. داروهای گروه B (لیدوکائین و مکزیلتین) این کلاس زمان پتانسیل عمل در بافت‌ها را افزایش می‌دهند و سریع از کانال‌ها جدا می‌شوند و داروهای گروه C (پروپافنون و موریسیزین) این کلاس اثر کمی بر زمان پتانسیل عمل دارند، اما سرعت جدا شدن آن‌ها از کانال کم است.
• داروهای آریتمی کلاس ۲: این ترکیبات فعالیت گیرنده‌های بتا آدرنرژیک و سیستم عصبی سمپاتیک در قلب را کاهش می‌دهند. پروپانول، اسمولول و سوتالول در این گروه قرار دارند.
• داروهای آریتمی کلاس ۳: این ترکیبات با مهار خروج پتاسیم از سیتوپلاسم زمان پتانسیل عمل در را افزایش می‌دهند. آمیودارون، دروندارون، ورناکالانت، ایبوتیلید و دوفتیلید در این گروه قرار دارند.
• داروهای آریتمی کلاس ۴: این ترکیبات با مهار کانال‌های کلسیمی انتقال جریان الکتریکی بین بخش‌های مختلف قلب را کاهش می‌دهند. وراپامیل و دیلتیازم در این گروه قرار دارند.

• دیگزوکسین: دیگزوکسین یک ترکیب گلیکوزیدی است که برای درمان نارسایی و آریتمی قلب تجویز می‌شود. این ترکیب با مهار پمپ سدیم-پتاسیم در غشای میوکارد، تعادل غلظت سدیم بین سیتوپلاسم و مایع میان‌بافتی را به هم می‌زند. در نتیجه غلظت سدیم در سلول افزایش یافته و تراسپورتر سدیم-کلسیم (انتقال سه سدیم به سیتوپلاسم و یک کلسیم به مایع میان‌بافتی) مهار می‌شود. افزایش غلظت کلسیم سلولی زمان انقباض قلب را افزایش و ضربان قلب را کاهش می‌دهد.
• آدنوزین: آدنوزین نوکلئوزید طبیعی بدن است با نیمه‌عمر کمتر از ۱۰ ثانیه در خون است. این ترکیب با مهار جریان پتاسیم و هایپرپلاریزه کردن سلول‌های قلب از انتقال جریان الکتریکی در گره دهلیزی-بطنی جلوگیری می‌کند و برای درمان تاکی‌کاردی (افزایش ضربان قلب) تجویز می شود.
• منیزیم: منیزیم یکی از داروهای معدنی است که برای درمان آریتمی حاصل از مصرف دیجیتالیزها در بیمارانی که غلظت منیزم سرمی پایینی دارند، تجویز می‌شود. این ترکیب عملکرد پمپ سدیم-پتاسیم، کانال‌های سدیمی، پتاسیمی و کلسیمی را تغییر می‌دهد.
• پتاسیم: هیپوکالمیا (کاهش پتاسیم خون) و هایپرکالمیا (افزایش پتاسیم خون) با تغییر پتانسیل عمل جریان هدایت قلب منجر به ایجاد آریتمی می‌شود. هیپوکالمیا با کاهش پتاسیم در مایع میان‌بافتی قلب، زمان پتانسیل عمل و بازگشت به پتانسیل استراحت را افزایش می‌دهد. هایپرکالمیا گره سینوسی دهلیزی را مهار می‌کند و سرعت انتقال جریان الکتریکی در قلب را کاهش می‌دهد.