سلول های خونی که به آن سلول های خونساز ، هموسیت یا هماتوسیت نیز گفته می شود ، سلولی است که از طریق فرآیند خون سازی تولید می شود و عمدتا در خون یافت می شود. انواع عمده سلول های خونی شامل گلبول های قرمز خون (RBC)، گلبول های سفید خونی (لکوسیت ها) و پلاکت ها (ترومبوسیت ها) است. در مجموع ، این سه نوع سلول خونی به طور کلی 45 درصد از بافت خون را از نظر حجم به خود اختصاص می دهد ، در حالی که 55 درصد باقیمانده حجم از پلاسما تشکیل شده است ، که جز اجزای مایع خون است.
سلول های قرمز خون
گلبول های قرمز یا اریتروسیت ، اکسیژن را حمل می کنند و به کمک هموگلوبین دی اکسید کربن را از سراسر بدن جمع می کنند. هموگلوبین یک پروتئین حاوی آهن است که به سلول های قرمز خون رنگ می بخشد و انتقال اکسیژن از ریه ها به بافت ها و دی اکسید کربن از بافت ها به ریه ها را برای بازدم تسهیل می کند. گلبول های قرمز خون فراوان ترین سلول های موجود در خون است که حدود 40-45٪ از حجم آن را تشکیل می دهند. گلبول های قرمز خون به صورت دایره ای هستند که در وسط مقعر و فرو رفته می باشند. این تغییر شکل، به آن ها کمک می کند تا بتوانند از طریق مویرگ های باریک فشرده شوند و عبور کنند. این ها سلول هایی بدون هسته اند.
RBC ها در مغز قرمز استخوان از سلول های بنیادی خونساز در طی فرایندی به نام اریتروپوئز گلبول قرمز ساخته می شود. در بزرگسالان در هر ثانیه حدود 2.4 میلیون RBC تولید می شود. تعداد RBC طبیعی 4/5 تا 5 میلیون در متر مکعب است. عمر RBC تقریباً 100-120 روز است. بعد از اینکه آنها عمر خود را به پایان رساندند ، توسط طحال از جریان خون خارج می شوند.
به شرایط کم بود گلبول های قرمز در خون، آنمی یا کم خونی می گویند، در حالی که وجود بیش از حد این سلول ها، پلی سیتمی نام دارد.
سرعت رسوب گلبول های قرمز (ESR) به سرعت ته نشین شدن RBC در انتهای لوله گفته می شود. مقادیر طبیعی ESR عبارتند از:
گلبول های سفید خون
سلول های سفید خون یا لکوسیت ها ، سلول های سیستم ایمنی بدن هستند که در دفاع از بدن در برابر بیماری های عفونی و مواد خارجی و بیگانه نقش دارند. آن ها از سلول های چند توانی مغز استخوان معروف به سلول های بنیادی خونساز بدست می آیند. لکوسیت ها در سراسر بدن از جمله خون و سیستم لنفاوی یافت می شوند. انواع مختلفی از سلول های سفید خونی وجود دارد که نقش خاصی را در سیستم ایمنی بدن انسان ایفا می کنند. WBC ها تقریباً 1٪ از حجم خون را تشکیل می دهند.
گلبول های سفید خون به دو گرانولوسیت و آگرانولوسیت تقسیم می شوند که با وجود یا عدم وجود گرانول در سیتوپلاسم متمایز می شوند. گرانولوسیت ها شامل بازوفیل ها ، ائوزینوفیل ها ، نوتروفیل ها و ماست سل ها هستند. آگرانولوسیت ها شامل لنفوسیت ها و مونوسیت ها هستند.
به شرایطی که تعداد کمی گلبول سفید در خون وجود دارد ، لکوپنی می گویند ، در حالی که وجود بیش از حد لکوسیت ها در خون، لکوسیتوز نام دارد. تعداد گلبول های سفید خون در گردش معمولاً در بروز عفونت افزایش می یابد. بسیاری از سرطان های خون بر اساس تولید نامناسب گلبول های سفید خون رخ می دهد.
پلاکت
پلاکت ها یا ترومبوسیت ها ، قطعات سلول شفاف بسیار کوچک با شکل نامنظم و قطر 2-3 میکرومتر هستند که از تکه تکه شدن مگاکاریوسیت ها ایجاد می شوند. متوسط عمر پلاکت معمولاً فقط 5 تا 9 روز است. پلاکت ها به عنوان منبع طبیعی فاکتور های رشد شناخته می شوند. آن ها در خون پستانداران گردش می کنند و در جلوگیری از خونریزی نقش دارند. این سلول ها منجر به تشکیل لخته های خون می شوند. پلاکت ها الیاف نخ مانند را آزاد می کنند که این لخته های انعقادی را تشکیل می دهند.
درنج نرمال پلاکت ها در بدن 150،000 تا 450،000 عدد در هر میلی متر مکعب است. اگر تعداد پلاکت خیلی کم باشد ، خونریزی بیش از حد ممکن است رخ دهد. با این حال ، اگر تعداد پلاکت بیش از حد زیاد باشد ، لخته های خون می توانند ترومبوز ایجاد کنند ، که ممکن است باعث انسداد رگ های خونی شود و منجر به مواردی مانند سکته ، سکته قلبی ، آمبولی ریوی یا انسداد رگ های خونی در سایر قسمت های بدن شود که به آن ترومبوسیتوپاتی گفته می شود. بیماری هایی که با تعداد کم پلاکت در ارتباط است (ترومبوسیتوپنی) نام دارند، کاهش عملکرد پلاکت ها (ترومباستنی) یا افزایش تعداد پلاکت ها (ترومبوسیتوز) نام دارد. اختلالاتي وجود دارد كه تعداد پلاكت ها را كاهش مي دهد ، مانند ترومبوسيتوپنی ناشی از هپارين (HIT) يا پورپورای ترومبوسيتوپنيك ترومبوتيك (TTP) ، كه به طور معمول باعث ترومبوز يا لخته شدن ، به جای خونريزی می شود.
پلاکت ها بسیاری از فاکتورهای رشد از جمله فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF) ، یک عامل شیمی درمانی قوی است و نیز TGF بتا را آزاد می کنند که رسوب ماتریس خارج سلول را تحریک می کند. نشان داده شده است که هر دو این فاکتورهای رشد در ترمیم و بازسازی بافت های همبند نقش بسزایی دارند. سایر فاکتورهای رشد مرتبط با بهبودی تولید شده توسط پلاکت ها شامل فاکتور رشد فیبروبلاست پایه ، فاکتور رشد شبه انسولین 1 ، فاکتور رشد اپیدرمی مشتق از پلاکت و فاکتور رشد اندوتلیال عروقی است.
شمارش کامل سلول های خونی
شمارش کامل خون (CBC) یک پنل آزمایش است که توسط پزشک یا متخصص درخواست می شود و اطلاعاتی در مورد سلول های خونی بیمار ارائه می دهد. یک دانشمند یا تکنسین آزمایشگاهی آزمایش درخواستی را انجام می دهد و نتایج CBC را به پزشک متخصص درخواست کننده ارائه می دهد. در گذشته ، شمارش سلول های موجود در خون بیمار به صورت دستی و با مشاهده اسلایدی که با نمونه خون بیمار در زیر میکروسکوپ تهیه شده بود ، انجام می شد. امروزه ، این فرآیند به طور کلی با استفاده از یک تجزیه و تحلیل خودکار به صورت خودکار انجام می شود و اکنون تقریباً 10-20٪ نمونه ها به صورت دستی بررسی می شوند.
